Το πιο απλό και ταυτόχρονα πιο σημαντικό πράγμα σε κάθε σέρβις είναι η αλλαγή του λιπαντικού του κινητήρα. Η επιλογή μάλιστα του σωστού λαδιού είναι το Α και το Ω για τη μακροζωία και την αποδοτική λειτουργία του κινητήρα, γιατί δεν εξασφαλίζει μόνο μείωση των τριβών και κατ` επέκταση αύξηση της απόδοσης του κινητήρα, αλλά αναλαμβάνει, τη μεταφορά θερμότητας από τα θερμά στα πιο ψυχρά μέρη του κινητήρα, συνεπώς ψύχει τις μεταλλικές επιφάνειες που έρχονται σε επαφή, ενώ παράλληλα προστατεύει τα μεταλλικά μέρη του κινητήρα από την οξείδωση. Στο συγκεκριμένο άρθρο θα αναλύσουμε πως πρέπει να επιλέγουμε το κατάλληλο λιπαντικό για τον κινητήρα μας και τι σημαίνουν οι ενδείξεις που παρατηρούμε στη συσκευασία. Ας ξεκινήσουμε, όμως, με τον διαχωρισμό των λιπαντικών σε δύο μεγάλες κατηγορίες.
Ορυκτέλαια και συνθετικά λιπαντικά. Καλύτερα είναι τα συνθετικά. Οι δύο μεγαλύτερες κατηγορίες λιπαντικών που χρησιμοποιούνται στην αυτοκινητοβιομηχανία είναι τα ορυκτέλαια και τα συνθετικά λιπαντικά. Όταν αναφερόμαστε στα ορυκτέλαια (mineral) πρόκειται ουσιαστικά για διύλιση ακατέργαστου πετρελαίου, κατεργασία στην οποία δεν αφαιρούνται όλα τα χημικά με αρνητικές συνέπειες για την ανθεκτικότητα και τη διατήρηση σταθερής τιμής του ιξώδους. Αντίθετα, τα συνθετικά λιπαντικά (full synthetic) είναι αποτέλεσμα χημικής κατεργασίας. Η συμπεριφορά τους είναι ποιοτικότερη, μιας και έχουν εξαιρετικές φυσικές ιδιότητες, ενώ επιλέγονται όλο και περισσότερο για τους σύγχρονους κινητήρες παρά το υψηλό τους κόστος. Ενδιάμεσα βρίσκεται και η κατηγορία των ημί-συνθετικών (semi-synthetic) λιπαντικών, τα οποία αποτελούνται συνήθως σε ποσοστά 20%-80% από βάση ορυκτελαίου και συνθετικού αντίστοιχα.
Οι σύγχρονοι κινητήρες λειτουργούν με λεπτόρρευστο λιπαντικό, συνεπώς οι προτεινόμενες τιμές από τον κατασκευαστή είναι 0W-30, 5W-30, 10W-40 ή κάποια άλλη παραπλήσια τιμή.
Κάθε λιπαντικό που προορίζεται για την λίπανση ενός κινητήρα πρέπει να παρουσιάζει την επιθυμητή αντίσταση στη ροή κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Το μέγεθος που εκφράζει αυτή την ιδιότητα των υγρών ονομάζεται ιξώδες και η ταξινόμηση των λιπαντικών σε λεπτόρρευστα (γρήγορη ροή) και παχύρρευστα (αργή ροή) πραγματοποιείται με τον δείκτη ιξώδους. Όσο πιο παχύρρευστο είναι ένα υγρό, τόσο μεγαλύτερο ιξώδες έχει, ενώ αξίζει να τονίσουμε ότι το ιξώδες ενός λιπαντικού μειώνεται με την αύξηση της θερμοκρασίας ή της πίεσης. Ο δείκτης ιξώδους των πολύτυπων λιπαντικών που χρησιμοποιούνται στους σύγχρονους κινητήρες βρίσκεται στη συσκευασία του λιπαντικού με τη μορφή @@W-@@.
Δεν γνωρίζουμε την αιτία, αλλά είναι γεγονός ότι ο συγκεκριμένος δείκτης είναι αρκετά «παρεξηγημένος». Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες αυτοκινήτων νομίζουν ότι αναφέρεται στην περιβαλλοντική θερμοκρασία στην οποία λειτουργεί το όχημα. Ασφαλώς κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
Τι σημαίνει, όμως, αυτός ο δείκτης; Ας ξεκαθαρίσουμε τη σημασία του με το παράδειγμα ενός λιπαντικού που έχει δείκτη ιξώδους 10W-40. Αρχικά, η ένδειξη «W» προέρχεται από τη λέξη Winter (Χειμώνας) και συνοδεύει τον πρώτο αριθμό που συναντάμε στον δείκτη, ο οποίος εκφράζει το δυναμικό ιξώδες του λιπαντικού σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία. Ο δεύτερος αριθμός (στο παράδειγμά μας είναι «40») εκφράζει το κινηματικό ιξώδες που καταγράφεται σε υψηλή θερμοκρασία.
Πως, λοιπόν, θα επιλέξουμε το κατάλληλο λιπαντικό πριν γίνει η προγραμματισμένη συντήρηση; Η απάντηση είναι απλή. Ανατρέχουμε στο «εγχειρίδιο χρήσης» και παρατηρούμε τον προτεινόμενο δείκτη ιξώδους για τον κινητήρα του οχήματός μας. Από εκεί και πέρα η επιλογή είναι απλή μιας και κάθε συσκευασία λαδιού αναγράφει τον αντίστοιχο δείκτη ιξώδους.
Οι σύγχρονοι κινητήρες λειτουργούν με λεπτόρρευστο λιπαντικό, συνεπώς οι προτεινόμενες τιμές από τον κατασκευαστή συνήθως είναι 0W-30, 5W-30, 10W-40 ή κάποια άλλη παραπλήσια τιμή.
Έχοντας πλέον καταλήξει στον είδος του λιπαντικού (Full Synthetic-Semi Synthetic-Mineral), αλλά και στον κατάλληλο δείκτη ιξώδους σύμφωνα με τα όσα αναφέραμε προ ολίγου, το τελευταίο σημείο πριν την τελική επιλογή λιπαντικού είναι η πιστοποίηση που φέρει. Στο παρελθόν οι προδιαγραφές καταλληλότητας των λιπαντικών έρχονταν μόνο από ινστιτούτα, όπως ο Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Κατασκευαστών Αυτοκινήτων (ACEA) και το Αμερικανικό Ινστιτούτο Πετρελαίου (API). Σήμερα, όμως, οι κατασκευαστικοί όμιλοι αυτοκινήτων έχουν δημιουργήσει τις δικές τους πιστοποιήσεις λιπαντικών (OEM) για κάθε κινητήρα ξεχωριστά. Έτσι, ανατρέχοντας στο «εγχειρίδιο χρήσης» του οχήματος σας, μπορείτε να εντοπίσετε τις προδιαγραφές λαδιού που απαιτεί ο κατασκευαστής και να επιλέξετε ένα λιπαντικό της αγοράς που τις πληροί. Παρατηρώντας τις ετικέτες στο πίσω μέρους της συσκευασίας ενός λιπαντικού, θα εντοπίσετε τις κωδικές ονομασίες που δείχνουν ποιες εταιρείες εγκρίνουν τη χρήση του συγκεκριμένου προϊόντος.
Είναι ο βασικότερος παράγοντας για την απροβλημάτιστη λειτουργία του κινητήρα μας. Έχετε επιλέξει το σωστό είδος λιπαντικού; Έχετε επιλέξει τον κατάλληλο δείκτη ιξώδους; Το προϊόν φέρει πιστοποίηση με τις κατάλληλες προδιαγραφές; Αν απαντήσατε θετικά και στις τρεις ερωτήσεις έχετε κάνει τη σωστή επιλογή! Θυμηθείτε επίσης ότι είναι σημαντικό να αντικαθίσταται το λιπαντικό μόλις συμπληρωθούν τα απαιτούμενα χιλιόμετρα (συνήθως 10.000 χλμ) ή οπωσδήποτε μία φορά ανά έτος και θα έχετε κάνει το πρώτο βήμα για τη μακροζωία και την απροβλημάτιστη λειτουργία του κινητήρα. Μην ξεχνάτε, άλλωστε, ότι το λιπαντικό είναι για τους κινητήρες ότι το αίμα για τον ανθρώπινο οργανισμό!
Ξέρετε ότι:
- Περίπου 30 δευτερόλεπτα απαιτούνται για να «κυκλοφορήσει» το λάδι σε όλα τα μέρη του κινητήρα από τη στιγμή που αυτός θα ενεργοποιηθεί.
- Στην ένδειξη ιξώδους της S.A.E (Ένωση Μηχανικών Αυτοκινήτου) με μορφή @@W-@@, οι αριθμοί δεν αναφέρονται σε θερμοκρασίες λειτουργίας, όπως λανθασμένα πιστεύουν πολλοί.
- Επιλέγουμε πάντα ένα λιπαντικό το οποίο πληροί τις προδιαγραφές που θα βρούμε στο «εγχειρίδιο χρήσης» του οχήματός μας.
- Η μικρή κατανάλωση λιπαντικού από τον κινητήρα δικαιολογείται, όπως θα δείτε και στο «manual». Αντίθετα, όταν είναι αυξημένη, ο κινητήρας χρήζει επισκευής!
- Η επιλογή του σωστού λιπαντικού και η τακτική αντικατάσταση του εκτοξεύουν τη μακροζωία του κινητήρα.
